Jeugdtrauma’s: oorzaken, gevolgen en behandelmethoden

Wat is jeugdtrauma?

Wanneer we het hebben over een jeugdtrauma gaat het over traumatische en stressvolle gebeurtenissen in jouw kindertijd en jeugd. Negatieve ervaringen in jouw kindertijd kunnen zich in jouw latere volwassen leven op problematische wijze uiten. Een jeugdtrauma kan (onder andere) ontstaan door:

• Ruzies of geweld binnen het gezin
• Geestelijke en/of lichamelijke mishandeling
• Emotionele verwaarlozing
• Afstandelijke ouder(s)
• Seksueel misbruik
• Ernstige ziekte bij jezelf of een gezinslid
• Zware financiële omstandigheden
• Pesten

Jeugdtrauma door emotionele verwaarlozing

Soms zijn nare ervaringen uit je jeugd minder tastbaar. Je loopt in je volwassen leven tegen problemen aan die je niet kunt verklaren. Zo kun je de band met je ouders als moeilijk ervaren, zonder dat je weet waarom dit zo is. Het kan zijn dat je geen herinneringen hebt aan specifieke gebeurtenissen in jouw kindertijd en/of jeugd die moeilijk of traumatisch waren. Maar misschien voelde jij je tijdens jouw jeugd niet gezien en gehoord en had je het gevoel er alleen voor te staan. Onzichtbaar binnen jouw gezin. Deze emotionele verwaarlozing kan net zoveel (al dan niet meer) invloed hebben op jouw volwassen leven. Het is goed mogelijk door deze vorm van verwaarlozing een jeugdtrauma op te lopen.

De gevolgen van een moeilijke jeugd

Een onverwerkt jeugdtrauma kan op latere leeftijd leiden tot angststoornissen, depressie, een negatief zelfbeeld, een gevoel van onveiligheid en eenzaamheid.  Een jeugdtrauma kan gevolgen hebben voor de manier waarop jij als volwassene omgaat met stressvolle situaties, het reguleren van emoties en het aangaan en onderhouden van relaties. Traumatische ervaringen in jouw jeugd maken je daardoor vatbaarder voor – onder andere – een ongezonde levensstijl, het gebruik van verslavende middelen en eetstoornissen.

Jeugddtrauma en hechting

Jeugdtrauma en hechting zijn nauw verbonden en kunnen diepe sporen nalaten op de manier waarop iemand later in het leven relaties vormgeeft. Hechting ontwikkelt zich al in de vroege kindertijd door de interactie met primaire verzorgers. Wanneer deze zorg onvoldoende betrouwbaar, veeleisend of onveilig is, kan een kind een onveilige hechtingstijl ontwikkelen, waar je op op latere leeftijd tegenaan gaat lopen.

Er zijn twee (van de drie) veelvoorkomende onveilige hechtingstijlen die kunnen voortkomen uit jeugdtrauma: vermijdende hechting en angstige hechting.

1. Vermijdende hechtingsstijl: Bij kinderen die een vermijdende hechting ontwikkelen, zijn de verzorgers vaak emotioneel afwezig of inconsistent in het tonen van warmte en veiligheid. Deze kinderen leren dat het tonen van emoties niet wordt beantwoord en onderdrukken daardoor hun behoeften aan nabijheid en verbondenheid. Als volwassene kan iemand met een vermijdende hechting moeite hebben met intimiteit en het delen van emoties. Ze vermijden vaak diepere verbindingen uit angst voor afwijzing en kwetsbaarheid, wat relaties oppervlakkig kan maken en tot afstandelijkheid kan leiden.
2. Angstige hechtingsstijl: Bij een angstige hechtingsstijl, ontstaat de behoefte aan bevestiging door een inconsistente beschikbaarheid van de verzorgers, waarbij soms liefde en zorg worden getoond en op andere momenten worden teruggetrokken. Dit leidt ertoe dat het kind onzekerder wordt over de beschikbaarheid van anderen, wat zich op latere leeftijd in volwassen relaties kan uiten als verlatingsangst. Mensen met een angstige hechting hebben vaak de behoefte om dicht bij hun partner te zijn en hebben constante geruststelling nodig, wat kan leiden tot afhankelijk gedrag en jaloezie.

Deze hechtingsproblemen kunnen de basis vormen voor bindingsangst en verlatingsangst. Mensen met bindingsangst kunnen verlangen naar intimiteit, maar raken tegelijkertijd angstig bij het idee van een langdurige verbintenis. Aan de andere kant kan verlatingsangst een constante angst voor afwijzing of verlaten worden met zich meebrengen, wat in relaties kan leiden tot aanhoudende conflicten en afhankelijk gedrag. Beide dynamieken bemoeilijken het opbouwen van gezonde en stabiele relaties, omdat de hechtingsstijl bepaalt hoe veilig iemand zich voelt in een relatiecontext.

In therapie, zoals schematherapie of andere vormen van traumatherapie, wordt er vaak gewerkt aan het identificeren en verwerken van deze hechtingspatronen. Door de invloed van jeugdtrauma en onveilige hechtingsstijlen te onderzoeken, kan je uiteindelijk jouw patronen herkennen, meer controle krijgen over jouw emotionele reacties en gezondere relatiepatronen ontwikkelen.

De symptomen van een jeugdtrauma

Een jeugdtrauma kan zich op verschillende manieren uiten. Bijvoorbeeld door:

1. Herbelevingen
   Nare beelden en gedachten die zich opdringen. Soms zelfs een fysieke of emotionele reactie wanneer je in een soortelijke situatie terecht komt.
2. Slapeloosheid, prikkelbaarheid en hyperactiviteit
   Dromen over de nare gebeurtenissen uit jouw jeugd houden je ’s nachts wakker. Je bent snel overprikkeld of overactief en komt daardoor moeilijk in slaap. Overdag leidt dit bijvoorbeeld tot woedeaanvallen of concentratieproblemen.
3. Angsten
   Je wordt steeds angstiger en waakzamer of krijgt te maken met paniekaanvallen.
4. Bindingsangst
5. Depressie
6. Verlatingsangst
7. Verslavingen
8. Wisselende stemmingen
9. Negatief zelfbeeld

 Jeugdtrauma verwerken op latere leeftijd

De eerste stap bij het verwerken van een jeugdtrauma is het zoeken van (professionele) hulp. Samen met een psycholoog of traumatherapeut bepaal je welke vorm van therapie het beste aansluit bij jouw specifieke trauma’s, jouw klachten en bij jou als persoon. Een jeugdtrauma onbehandeld laten kan langdurige klachten opleveren en zich zelf ontwikkelen tot PTSS (posttraumatische stressstoornis).

Therapievormen die effectief zijn bij het verwerken van een jeugdtrauma zijn onder meer gesprekstherapie (psychosociale therapie, Innerlijk kind-therapie, lichaamsgericht werken en ACT), schematherapie met imaginaire rescripting,  EMDR-therapie of online EMDR-therapie.

Kosten en vergoeding voor traumatherapie

Meer informatie over de kosten van traumatherapie bij psychologenpraktijk GOB – en de mogelijkheden voor vergoeding vanuit de zorgverzekering – vind je op de pagina Tarieven & Vergoeding.

Werken aan je jeugdtrauma. Laat ons helpen.

Onze psychologen en therapeuten helpen je graag bij het verwerken van jouw jeugdtrauma’s. Meer weten? Neem dan vrijblijvend contact op via onderstaande button. Je bent – op korte termijn – welkom voor een vrijblijvend (en kosteloos) kennismakingsgesprek.