Volwassen KOPP-kinderen
Voel je je vaak verantwoordelijk, angstig, verdrietig, eenzaam, gespannen, onzeker, overprikkeld, uitgeput, somber of in de war? Dan is de kans groot dat je bent opgegroeid in een gezin met psychische problemen. Jij bent wat we noemen een KOPP-kind: een Kind van Ouders met Psychische Problemen. Je bent niet alleen. Jaarlijks groeit 1 op de 6 kinderen in Nederland op met een ouder met een psychische stoornis of verslavingsprobleem (Trimbos-instituut, 2022). Internationaal wordt geschat dat ongeveer 15–23% van de kinderen wereldwijd opgroeit met een ouder met een psychische aandoening (Reupert et al., 2015).
Deze thuissituatie laat vaak diepe sporen na in je emotionele ontwikkeling, relaties, lichamelijke gezondheid en zelfbeeld. Veel volwassenen herkennen zich pas later in hun leven in het KOPP-verhaal — wanneer de impact op hun functioneren duidelijker wordt. Bij GOB Praktijken helpen we je graag om die puzzel te leggen én op te lossen. Wij bieden toegankelijke therapie, afgestemd op jouw levensverhaal.
Wat is een KOPP-kind?
Als KOPP-kind ben je opgegroeid met een ouder met psychische klachten zoals depressie, verslaving, borderline of een bipolaire stoornis. Hierdoor ontbreekt vaak een gevoel van veiligheid, consistentie en emotionele beschikbaarheid binnen het gezin (Van Santvoort et al., 2014). Kinderen gaan zich aanpassen: ze worden stil, zorgen voor de ouder of proberen conflicten te vermijden. Dit noemt men parentificatie: het kind neemt emotionele of praktische verantwoordelijkheden op zich die niet passend zijn voor zijn of haar leeftijd (Hooper et al., 2011).
Veelvoorkomende symptomen bij volwassen KOPP-kinderen:
- Chronische stress of vermoeidheid
- Somberheid of depressieve gevoelens
- Angststoornissen of paniekklachten
- Moeite met vertrouwen en intimiteit
- Gevoel van leegte of identiteitsproblemen
- Problemen met grenzen aangeven
- Perfectionisme of controledwang
- Trauma- of PTSS-klachten
Deze symptomen zijn het gevolg van langdurige overbelasting, emotionele verwaarlozing en een gebrek aan veilige hechting (Beardslee et al., 2011).
Wanneer ervaar je problemen?
Niet elk KOPP-kind ontwikkelt klachten. Beschermende factoren zoals een steunende leerkracht, opa of tante kunnen veel verschil maken. Maar als er geen steun was, en de zorg voor de ouder te groot werd, ontstaan er vaak diepgewortelde overtuigingen zoals:
- "Ik moet sterk zijn."
- "Mijn gevoelens doen er niet toe."
- "Ik ben verantwoordelijk voor anderen."
Deze overtuigingen leiden tot overbelasting, emotionele uitputting of relationele patronen waarin je jezelf verliest. Het wordt een probleem als je merkt dat je vastloopt in je dagelijks leven, bijvoorbeeld:
- Je voelt je voortdurend gespannen of verantwoordelijk
- Je raakt snel overprikkeld of uitgeput
- Je hebt moeite met ontspannen of genieten
- Je vermijdt intimiteit of zoekt steeds bevestiging
- Je bent streng voor jezelf en mild voor iedereen behalve jij
Wat gebeurt er in je brein en je lichaam?
Langdurige stress in je jeugd laat sporen na in je hersenen:
- De amygdala, die angst en dreiging detecteert, is vaak overactief.
- De hippocampus, verantwoordelijk voor geheugen en stressregulatie, kan verkleind zijn.
- De prefrontale cortex, die helpt bij zelfregulatie en impulscontrole, ontwikkelt zich vaak minder optimaal (Teicher et al., 2016).
In het autonome zenuwstelsel ontstaat een chronische actiestand:
- Het sympathisch zenuwstelsel staat continu 'aan' (vechten/vluchten).
- Het parasympathisch systeem (rust/herstel) krijgt weinig ruimte.
- Dit zorgt voor slaapproblemen, spanning in het lichaam, spijsverteringsklachten en een verhoogde hartslag.
Deze fysieke overprikkeling noemen we ook wel neurobiologische toxic stress (Shonkoff et al., 2012).
Wat zijn de gevolgen op lange termijn?
Zonder ondersteuning of therapie kun je als volwassen KOPP-kind langdurig o.a. kampen met:
- Depressieve klachten
- Burn-out
- Eetstoornissen
- Problemen in vriendschappen en relaties
- Moeite met zelfzorg of overmatig zorgen voor anderen
- Angst om hulp te vragen
Volgens onderzoek van Van Doesum et al. (2008) hebben KOPP-kinderen een 2 tot 4 keer hogere kans om zelf psychische klachten te ontwikkelen.
Welke therapievormen kunnen aansluiten?
Schematherapie: Doorbreek diepgewortelde overtuigingen zoals "ik moet voor iedereen zorgen" of "ik ben het niet waard". Je leert gezondere schema’s ontwikkelen die meer ruimte geven aan jouw eigen behoeften en gevoelens.
Innerlijk kind-werk: Je leert de stem van het gekwetste kind in jezelf herkennen en verzorgen. Zo ontstaat er ruimte voor herstel, veiligheid en zelfcompassie.
Cognitieve gedragstherapie (CGT): Effectief bij somberheid, angst en piekergedrag. CGT helpt je negatieve denkpatronen herkennen en vervangen door meer helpende gedachten.
EMDR: Voor mensen met ingrijpende jeugdervaringen die nog steeds heftige emoties oproepen. EMDR helpt je herinneringen verwerken die nu nog stress of angst veroorzaken.
ACT (Acceptance & Commitment Therapy): In plaats van vechten tegen je verleden leer je ermee omgaan vanuit acceptatie en waardegericht handelen. Je krijgt grip op jouw leven vanuit eigen keuzes.
Voice Dialogue: Veel KOPP-kinderen hebben innerlijke stemmen die streng of controlerend zijn. In Voice Dialogue leer je deze stemmen kennen én in balans brengen.
Relatietherapie: Voor wie moeite ervaart in relaties. Je leert oude patronen herkennen en opnieuw verbinding maken — met jezelf én de ander.
Je hoeft het niet meer alleen te doen. Veel volwassen KOPP-kinderen blijven te lang in stilte doorlopen, omdat ze geleerd hebben ‘sterk’ te zijn. Maar kracht zit juist in hulp durven vragen. Onze praktijk is erop gericht om snel en persoonlijk met jou in contact te komen.
Andere Hulpvragen:
Zie hier onze overzicht van hulpvragen.